Tajemnica przedsiębiorstwa a zwolnienie z zakazu konkurencji

Niedawno pisałem o naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa przez byłego pracownika poprzez przejęcie bazy klientów. Dzisiaj chciałbym się skupić na relacjach, jakie zachodzą między obowiązkiem zachowania tajemnicy a umową o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, a w szczególności tym, czy zwolnienie przez byłego pracodawcę z zakazu konkurencji oznacza jednocześnie zwolnienie z zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa.

Zakaz konkurencji

Pracownicy mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, po odejściu z pracy mogą wyrządzić byłemu pracodawcy szkodę poprzez to, że będą prowadzić działalność konkurencyjną w stosunku do tego pracodawcy, wykorzystując posiadane informacje. Kodeks pracy przewiduje jednakże możliwość zawarcia przez pracownika i pracodawcę umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, zobowiązującą pracodawcę do zapłaty odszkodowania, a pracownika – do zachowania zakazu konkurencji.

Tajemnica przedsiębiorstwa

Jednocześnie były pracownik na mocy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 11 ust. 2) nie może przez okres trzech lat od ustania stosunku pracy przekazywać, ujawniać ani wykorzystywać tajemnicy przedsiębiorstwa byłego pracodawcy, jeżeli zagrażałoby to lub naruszało interes pracodawcy.

Jakie są wzajemne relacje między dwoma powyższymi zakazami?

Przykłady

Przykład 1

Pracodawca i pracownik w umowie zawierają postanowienie, że pracownik przez 3 lata od zakończenia zatrudnienia nie może przekazywać, ujawniać ani wykorzystywać tajemnicy przedsiębiorstwa byłego pracodawcy. Czy w takiej sytuacji pracownik po ustaniu stosunku pracy będzie mógł podjąć działalność konkurencyjną wobec byłego pracodawcy?

Co do zasady – tak. Ustawowy obowiązek zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa, nawet jeśli jest powtórzony w umowie, sam przez się nie zakazuje podejmowania działalności konkurencyjnej (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. II PK 193/04). Oczywiście mogą zdarzyć się sytuacje, gdy brzmienie konkretnej umowy, w konkretnych okolicznościach, będzie można odczytać jako zakaz konkurencji.

Przykład 2

Pracodawca i pracownik zawierają umowę, na mocy której pracownik jest zobowiązany do zachowania zakazu konkurencji przez okres jednego roku od dnia zakończenia zatrudnienia. Po upływie pół roku obowiązywania zakazu pracodawca i pracownik za zgodnym porozumieniem rozwiązują umowę o zakazie konkurencji. Po kolejnym miesiącu były pracownik ujawnia informację, która stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa byłego pracodawcy. Czy pracownik mógł tak postąpić?

Nie mógł. Zwolnienie przez pracodawcę z obowiązku zachowania zakazu konkurencji nie oznacza zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2007 r., sygn. I PK 207/06). Jak napisałem to powyżej, źródłem pierwszego obowiązku jest umowa, a źródłem drugiego – ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. I co do zasady (jeżeli pozostałe okoliczności nie wskazują na odmienną interpretację), zwolnienie z jednego obowiązku nie oznacza zwolnienia z drugiego. Opisane zachowanie pracownika będzie w takiej sytuacji stanowiło naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Podane powyżej przykłady to oczywiście jedynie ułamek problematyki dotyczącej pracowników posiadających dostęp do szczególnie ważnych informacji, w tym do tajemnicy przedsiębiorstwa. Niemniej jednak można ogólnie przyjąć, że zakres obowiązku zachowania tajemnicy i zakres zakazu konkurencji nie są tożsame. Podobnie odmienne mogą być przyczyny obowiązywania jednego zakazu, a odmienne – drugiego. Warto o tym pamiętać, gdy pracownik odchodzi z firmy.