Czy można wyłączyć odpowiedzialność agencji reklamowej wobec reklamodawcy za nieuczciwą reklamę
Agencja reklamowa odpowiada wobec poszkodowanego przez nieuczciwą reklamę (tj. reklamą stanowiącą czyn nieuczciwej konkurencji w myśl art. 16 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Podstawą odpowiedzialności jest wtedy art. 17 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
Art. 17. Czynu nieuczciwej konkurencji, w rozumieniu art. 16, dopuszcza się również agencja reklamowa albo inny przedsiębiorca, który reklamę opracował.
W konkretnych wypadkach agencja reklamowa może odpowiadać wobec osób trzecich również na podstawie ustawy – Prawo autorskie (np. gdy w reklamie został wykorzystany bez zezwolenia czyjś utwór) lub ustawy – Prawo własności przemysłowej (np. gdy w reklamie został wykorzystany bez zezwolenia czyjś znak towarowy).
Agencja reklamowa odpowiada jednakże również wobec podmiotu zamawiającego reklamę (reklamodawcy).
Wyłączenie odpowiedzialności agencji reklamowej
O ile możliwość wyłączenia odpowiedzialności agencji reklamowej wobec osób trzecich jest problematyczna, to niewątpliwie należy zadbać o ograniczenie tej odpowiedzialności wobec reklamodawcy. Podobnie należy zadbać o to, aby w przypadku, gdy agencja reklamowa poniesie odpowiedzialność wobec osób trzecich, mogła ona zwrócić się do reklamodawcy z tzw. roszczeniem regresowym. Najistotniejsze znaczenie w tym zakresie ma niewątpliwie umowa łącząca agencję z reklamodawcą. I to na niej chciałbym się skupić w niniejszym wpisie.
Jak skonstruować umowę agencji reklamowej z reklamodawcą?
Reklamodawcę i agencję reklamową najczęściej będzie łączyła umowa o dzieło, rzadziej umowa o świadczenie usług. Agencja może więc odpowiadać wobec reklamodawcy np. za tzw. wady fizyczne (błędy merytoryczne w reklamie itp.) bądź prawne (naruszenie praw autorskich, naruszenie prawa do znaku towarowego itp.) reklamy. Agencja może generalnie odpowiadać za nienależyte wykonanie umowy. Przepisy Kodeksu cywilnego dają jednakże możliwość ograniczenia tej odpowiedzialności.
Przykładowo w przypadku umowy o dzieło (art. 558 w zw. z art. 638 Kodeksu cywilnego) możliwe jest odmienne ukształtowanie odpowiedzialności za wady dzieła (czyli za wady reklamy):
Art. 558. § 1. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.
2. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.
W umowie między agencją reklamową a reklamodawcą odpowiedzialność agencji za wady dzieła (reklamy) można zatem ograniczyć bądź w ogóle wyłączyć (za wyjątkiem sytuacji, gdy agencja wadę podstępnie zatai). Warto o tym pamiętać już na etapie zawierania umowy z reklamodawcą.
Agencja reklamowa może wobec reklamodawcy ponosić odpowiedzialność za nienależyte wykonanie zobowiązania. Podstawą prawną w tym zakresie stanowią art. 471 i 472 Kodeksu cywilnego:
Art. 471. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Art. 472. Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
Możliwe jest jednakże umowne ograniczenie tej odpowiedzialności, za wyjątkiem odpowiedzialności agencji za szkodę wyrządzoną umyślnie:
Art. 473. § 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
Również zatem i o takie ograniczenie odpowiedzialności należy zadbać już w umowie.
W umowie z reklamodawcą należy również sprecyzować, jakie informacje, utwory/fragmenty utworów, znaki towarowe itp. przekaże agencji reklamodawca. Umowa powinna zawierać zapewnienie, że te informacje itd. są prawdziwe, a reklamodawcy przysługują prawa do wykorzystania utworów, znaków towarowych itp., które mają zostać zamieszczone w reklamie. Dla usunięcia wątpliwości reklamodawca powinien przedstawić dowody przysługiwania tych praw.
Takie postanowienie powinno zostać uzupełnione o zastrzeżenie, że w przypadku, gdyby przedstawione przez reklamodawcę informacje okazały się nieprawdziwe, a utwory i znaki towarowe naruszały prawa osób trzecich, to reklamodawca zwróci agencji wszystkie kwoty, które zostały przez agencję uiszczone na rzecz osób trzecich.
Warto również zadbać o to, aby w umowie z reklamodawcą znalazło się zastrzeżenie przewidujące, że jeśli agencja reklamowa poniesie odpowiedzialność wobec osób trzecich np. na podstawie powołanego wyżej art. 17 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czy prawa autorskiego, to reklamodawca zwróci agencji poniesione koszty. Takie postanowienie umowne znacznie uprości dochodzenie wobec reklamodawcy roszczeń.
Na koniec należy pamiętać o tym, aby umowa z reklamodawcą przewidywała, że reklamodawca ma obowiązek zaakceptować treść reklamy przed jej rozpowszechnieniem. Znacznie ograniczy to możliwość powoływania się przez reklamodawcę na to, że agencja reklamowa niektóre informacje czy inne elementy reklamy wykorzystała bez wiedzy i zgody reklamodawcy.
Podsumowując, należy pamiętać o tym, że agencja reklamowa może odpowiadać za nieuczciwą reklamę nie tylko wobec osób trzecich, ale i wobec reklamodawcy, z którym zawarła umowę. Warto zadbać o treść umowy łączącej reklamodawcę i agencję reklamową, aby zminimalizować ryzyko związane z odpowiedzialnością agencji.